środa, 15 stycznia 2014

Ratujmy nasz najstarszy zabytek cz. 27

Nowe drzwi, demontaż posadzki oraz … czy Tarnowo Podgórne leży niżej.
 
Drzwi
W grudniu zostały zamontowane nowe  drzwi w wejściu głównym kościoła. Nowe drzwi  są dokładną kopią poprzednich. Zostały do nich przełożone stare okucia, zawiasy, ozdobne stalowe nity, zamek, klamka - które wcześniej oczyszczono i pomalowano. Drewno zostało zabezpieczone olejem koloryzującym. Dobrano taki  kolor drewna by je wizualnie postarzeć.

Posadzka i ogrzewanie
Kościół będzie ogrzewany podłogową instalacją wodną. Stąd była konieczność demontażu obecnej posadzki. Zdjęta została wierzchnia warstwa terakoty, położonej  w okresie międzywojennym. Przypuszczamy, że położona została wówczas dlatego by ułatwić  utrzymanie czystości w kościele. Była położona na zaprawę cementową na starszą posadzkę wykonaną z cegieł.  Obecnie demontowana jest również „spodnia”,   stara posadzka ceglana. Jest ona nierówna, ma znaczne ubytki i wychodzone „koleiny”. Ceglane płytki, położone były na luźny piasek. Po ich zdjęciu, trwają w tym podłożu poszukiwana archeologiczne. 
 
Zabytek techniki - REPER
Patrząc od zewnątrz na drzwi główne kościoła po lewej stronie znajduje się wmurowany w ścianę tajemniczy okrągły żeliwny przedmiot. Jest to unikalny REPER – znak wysokościowy. Mówi nam na jakiej wysokości od poziomu morza  znajduje się nasz kościół (a dokładnie ten znak).  Jest na nim odlany  w języku niemieckim napis: KÖNIGL. PREUSS. LANDESAUFNAHME METRO NORMAL-NULL.  W tłumaczeniu na język polski napis brzmi: „Królewski Pruski Urząd Geodezyjny. Metryczny punkt zerowy ”. W środku podana jest wysokość z dokładnością co do milimetra - 102,618 [m].
Reper jest zabytkiem techniki, pamiątką po budowanej od podstaw przez Prusaków sieci niwelacyjnej na naszych ziemiach.  Podstawowy szkielet tej sieci, jako sieci niwelacyjnej I rzędu, powstał w zaborze pruskim w latach 1868–1894. Znaki wysokościowe podzielone były na trzy klasy. „Nasz” reper jest klasy najwyższej (najdokładniejszego pomiaru)– tak zwany I rzędu. Repery I rzędu były  osadzane wzdłuż linii sieci w odległościach od siebie przeciętnie co 10 km. Mocowano je w ścianach budowli, na wysokości ok. 1 m. Zakładamy, że reper w Tarnowie Podgórnym mógł być osadzony  około 130 lat temu.
Według jakiego poziomu morza była mierzona wysokość?
Najwcześniej stosowanym przez Pruski Urząd Geodezyjny poziomem wyjściowym było zero wodowskazu w Gdańsku - Nowym Porcie (Neufahrwasser). Zaś od 1878 r. za poziom odniesienia dla całej sieci pruskiej przyjmowany był poziom punktu wyjściowego /Normal-Hohenpunkt/, którym była kreska na słupie   Obserwatorium Astronomicznego w Berlinie, przyjęta – z pomiaru nawiązującego – jako 37,00 m ponad tzw. Normal-Null.  Znaczyło to, że kreska  na słupie Obserwatorium Astronomicznego w Berlinie była położona 37 m ponad poziomem zera wodowskazu morza w Amsterdamie.  Zatem to Amsterdam był  punktem odniesienia dla „naszego” repera.
Obecnie reper na ścianie kościoła, jest dalej częścią osnowy wysokościowej Polski, jednak dla niego punktem odniesienia nie jest już Normal-Null w Berlinie (de facto w Amsterdamie -Morze Północne), ale wskazanie poziomu Bałtyku na rosyjskiej wyspie Kronsztad  niedaleko Petersburga. Przy tym odniesieniu, nasz reper ma obecnie wysokość 102,507 [m] nad poziom morza. Zatem według dzisiejszych pomiarów  Tarnowo Podgórne leży   niżej  niż kiedyś - o 11,10 cm.
Opracował  Kazimierz Szulc